Srednje obrazovanje

Srednja škola nije obavezna i traje od tri do četiri godine (razreda). Učenici obično upisuju srednju školu sa 15 godina, po završetku osnovne škole.

Završni ispit u osnovnoj školi je kriterijum za prijem, zajedno sa školskim postignućima učenika (prosek ocena) tokom osnovnog obrazovanja. Iako se uzima u obzir učenikov izbor škola, bolji rezultati završnog ispita i prosek ocena povećavaju verovatnoću upisa u željenu školu.

Opšte srednje obrazovanje

Opšte srednje obrazovanje u Srbiji traje četiri godine i obično mu sledi visoko obrazovanje jer učenici nakon završetka nisu kvalifikovani za tržište rada. Škole su najčešće besplatne javne škole, ali postoje i privatne i strane škole. Sistem opšteg srednjeg obrazovanja obuhvata:

• opšte gimnazije kao najčešći oblik opšteg srednjeg obrazovanja. Te škole mogu da budu prvenstveno usmerene na društvene ili prirodne nauke, ili podjednako i na jedne i na druge (opšti smer). Obično učenici u istoj gimnaziji mogu da odaberu smer koji im više odgovara. Neke gimnazije imaju dvojezičnu nastavu, što znači da se određeni broj časova odvija na stranom jeziku;.  
• srednje škole za nadarene za učenike sa jakom motivacijom, talentom, veštinama i znanjima u određenoj oblasti:

• Matematička gimnazija,
• Filološka gimnazija,
• Gimnazija specijalizovana za fiziku i
• Gimnazija specijalizovana za IKT nauke;

• srednje škole za specijalno obrazovanje za učenike sa ozbiljnim teškoćama u učenju i/ili invaliditetom.

Srednje stručno obrazovanje

Srednje stručno obrazovanje u Srbiji traje tri ili četiri godine i priprema učenike za tržište rada.

Iako Zakon o osnovama sistema obrazovanja i vaspitanja tvrdi da svi učenici koji su završili srednje obrazovanje imaju pristup visokom obrazovanju, najčešće ovo važi samo za učenike koji su završili četvorogodišnje programe, dok oni čije je školovanje trajalo tri godine imaju mogućnost posebnih kurseva za pristup visokom obrazovanju. Ipak, s obzirom na to da visokoškolske institucije autonomno odlučuju o uslovima upisa, neke institucije odlučuju da upišu učenike trogodišnjih srednjih škola bez dodatnih kvalifikacija. Neke od škola takođe omogućuju jednogodišnju ili dvogodišnju specijalizaciju, šegrtovanje i druge oblike osposobljavanja (na primer, obuke odraslih). Učenici četvorogodišnje srednje škole mogu da nastave sa visokim obrazovanjem ako tako odluče. Te škole su uglavnom besplatne javne škole, ali ima i privatnih, kao i stranih škola.

Srednje stručno obrazovanje obuhvata škole koje nude obrazovanje i specijalizaciju iz sledećih oblasti:

• poljoprivreda, proizvodnja i prerada hrane,
• geodezija i građevinarstvo,
• ekonomija, pravo i administracija,
• prirodne nauke i matematika,
• elektrotehnika,
• tekstilna i kožarska industrija,
• lične usluge,
• saobraćaj,
• mašinstvo i obrada metala,
• zdravlje i socijalna zaštita,
• hemija,
• geologija, rudarstvo i metalurgija,
• šumarstvo i obrada drveta,
• trgovina, ugostiteljstvo i turizam,
• kultura, umetnost i odnosi sa javnošću (uključujući muzičke i baletske srednje škole za talentovane učenike).

Dualno obrazovanje je regulisano Zakonom o dualnom obrazovanju. Učenici koji pohađaju neki od obrazovnih profila po modelu dualnog obrazovanja pohađaju deo nastave redovno u školi, dok ostatak vremena provode na stručnoj praksi. Stučna praksa može da se odvija kod samo jednog poslodavca ili u različitim preduzećima. Međusobna prava i obaveze učenika i poslodavca uređuju se ugovorom o učenju kroz rad koji zaključuju poslodavac i učenik ili roditelj odnosno drugi zastupnik učenika. Učenici imaju pravo na mesečnu nadoknadu i to u neto visini od najmanje 70% minimalne cene rada u Republici Srbiji.

 

Izvor informacija: opis obrazovnog sistema Srbije je preuzet sa sajta Eurydice mreže i adaptiran uz odobrenje Eurydice Srbija.