Osnovno obrazovanje

Uslovi upisa i izbor škola

Osnovno obrazovanje je obavezno u Srbiji i deca ga započinju u uzrastu od sedam godina. Tačnije, da bi bilo upisano u prvi razred, dete mora da ima najmanje 6,5, a najviše 7,5 godina. Nema prijemnog ispita, osim za osnovne muzičke i baletske škole. Školski psiholog obavlja psihološku procenu da bi procenio da li je dete spremno da pohađa školu. Ukoliko je potrebno, na osnovu mišljenja školskog psihologa, upis se može odložiti za godinu dana. Osim toga, deca u uzrastu između 6 i 6,5 godina mogu da se upišu u prvi razred ako pokažu potrebnu spremnost i zrelost. Dodatni cilj psihološke procene je da se formiraju uravnotežena odeljenja učenika.

Što se tiče izbora škole, roditelji deteta mogu da biraju školu na području gde žive. Škola je dužna da primi svu decu koja žive u unapred određenom području za tu školu. Roditelji mogu takođe da izaberu školu izvan njihovog područja, ako to školski kapaciteti dozvoljavaju. Od 2006. godine sva deca imaju obavezu da pohađaju najmanje devet meseci predškolskog pripremnog programa pre upisa u prvi razred, u skladu sa Zakonom o osnovama sistema obrazovanja i vaspitanja. Taj program se može realizovati ili u predškolskim ustanovama ili u osnovnim školama.

Uzrast i grupisanje učenika

Osmogodišnje osnovno obrazovanje je podeljeno na dva ciklusa, od kojih se svaki sastoji od četiri razreda.

Ciklus 1: razredna nastava – od 1. do 4. razreda

U ovoj fazi, jedan nastavnik je zadužen za jedno odeljenje i odgovoran za nastavu iz svih predmeta, osim jezika i nekih fakultativnih predmeta.

Ciklus 2: predmetna nastava – od 5. do 8. razreda

U ovoj fazi, svaki predmet predaje drugi nastavnik, specijalizovan za određenu oblast, dok je jedan nastavnik, razredni starešina – služi kao glavni nastavnik i odgovoran je za vođenje odeljenja.

Učenici koji pripadaju istom razredu najčešće su istog uzrasta. Razredi su podeljeni u manje grupe – odeljenja. Svako odeljenje se sastoji od najviše 30 učenika. Odeljenja se formiraju tako što se vodi računa o raznolikosti; socijalnom statusu, psihološkoj proceni, etničkoj pripadnosti, invaliditetu, a prilikom raspoređivanja učenika u različita odeljenja uzimaju se u obzir i svi drugi relevantni faktori. U nekim slučajevima, odeljenja se mogu podeliti u manje grupe, prema potrebama nastave, a ponekad se mogu kombinovati različita odeljenja. Jedno odeljenje može da primi najviše do dva učenika sa smetnjama u razvoju i takva odeljenja obično imaju manji ukupan broj učenika. Odeljenja u specijalnim školama ne mogu imati više od deset učenika.

Organizacija školske godine

Školski kalendar izdaje Ministarstvo prosvete, nauke i tehnološkog razvoja svake godine za narednu godinu. Školska godina počinje 1. septembra, a završava se 31. avgusta. Nastavni deo školske godine sastoji se od dva polugodišta:

prvo polugodište počinje prvog radnog dana u septembru, a završava se jedan ili dva radna dana pre 31. decembra;
drugo polugodište počinje radnog dana koji je najbliži 20. januaru, a završava se poslednjeg radnog dana maja za učenike 8. razreda i poslednjeg radnog dana u drugoj nedelji juna za ostale učenike.

Raspored je zasnovan na zahtevu za 34/36 radnih nedelja i 170/180 radnih dana. Učenici završnog razreda završavaju školsku godinu ranije kako bi se pripremili za završni i prijemni ispit. Postoje tri pauze u toku školske godine:

zimski raspust (između prvog i drugog polugodišta),
prolećni raspust (obično pet radnih dana oko pravoslavnog Vaskrsa u aprilu ili maju),
letnji raspust (između drugog polugodišta i prvog polugodišta naredne školske godine).

Osim toga, postoji nekoliko jednodnevnih ili dvodnevnih pauza za nacionalne ili verske praznike, u skladu sa Zakonom o nacionalnim i drugim praznicima.

Tradicionalno, učenici od 1. do 7. razreda primaju 28. juna svoje školske knjižice sa ocenama za završenu godinu/razred, dok učenici 8. razreda dobijaju školske knjižice i svedočanstva na datum koji se utvrđuje svake godine.

O tačnim datumima početka i kraja školske godine za nastavnike se odlučuje na institucionalnom (školskom) nivou. Prema odredbama centralnog nivoa, nastavnici imaju pravo na dane odmora kao i bilo koji drugi zaposleni (minimum je 20 dana godišnje za nastavnike koji se uvodi u profesiju), koje su dužni da iskoriste tokom školskih raspusta. Nastavnici obično počinju školsku godinu nekoliko nedelja pre đaka (sredinom avgusta), i završavaju je nekoliko nedelja nakon đaka (sredinom jula).

Izvor informacija: opis obrazovnog sistema Srbije je preuzet sa sajta Eurydice mreže i adaptiran uz odobrenje Eurydice Srbija.